De grotten en de Sint-Pietersberg. Luik en de sluis van Ternaaien. Wie in Maastricht scheep gaat op de Maas, vaart doorgaans zuidwaarts. Wij zetten onze neuzen de andere kant op en laten oude tijden herleven. De sluizentocht voert langs woonschepen en de handbediende Sluis 19.
Het is nog vroeg als we in Maastricht arriveren en we wandelen een stukje langs het water. Onder de Sint Servaasbrug door, de oudste brug van Nederland en met zijn bogen een echt pareltje. De plek is eigenlijk nog veel historischer dan je zou denken bij dit 13de-eeuwse bouwwerk. Iets verder naar het zuiden bouwden de Romeinen al in de 1ste eeuw na Christus een brug. Als onderdeel van de Via Belgica, een weg tussen Bavay (Frankrijk) en Keulen.
Verdrag van Maastricht
Even verderop zien we hoe het riviertje de Jeker in de Maas uitmondt. En ons keerpunt is het Provinciehuis, deels op het water gebouwd en de plek waar in 1992 het Verdrag van Maastricht werd getekend. Nog meer historische grond dus: het verdrag vormde de oprichting van de Europese Unie.
Kleinschalige tocht
We lopen terug onder de oude brug door, waar we de opstapplaats vinden van Rederij Stiphout. Er liggen enkele flinke boten klaar aan de steiger, bestemd voor de drukbezochte tochten naar Luik en de grotten van de Sint-Pietersberg. Ons wacht een klein schip, dat past bij de wat kleinschaliger tocht met de grootse naam: Historische Vaarroute. We gaan lekker op de achterplecht zitten, terwijl onze medepassagiers zich tegoed doen aan de koffie met Limburgse vlaai.
De lekkerste wijn
Zij mondt onopvallend in de Maas uit, maar dat neemt niet weg dat de Jeker een interessante rivier is. Ze heeft haar bron in de provincie Luik, midden in het dorpje Lens-Saint-Servais. Onderweg naar de Maas ontmoet ze het Albertkanaal, waar ze via een onderleider onderdoor stroomt. Ooit was de Jeker een van de visrijkste rivieren van Nederland. Door lozingen uit riolen en de suikerbietenindustrie raakte het water vervuild en verdween de vis. Er wordt gewerkt aan het herstel van het water en de natuurlijke stroming. De Jeker sleet door de eeuwen heen een fraai dal uit, net buiten Maastricht. Dit Jekerdal is misschien wel het meest on-Nederlands ogende plekje van Nederland. De rivierhellingen zijn bedekt met wijnranken en daar maken twee wijngaarden (Hoeve Nekum en de Apostelhoeve) heerlijke wijnen van.
Regenende sluisdeuren
We varen noordelijk, langs het industriële verleden van Maastricht. Opvallend is de papierfabriek, die nu in Zuid-Afrikaanse handen is en de gezellige naam Sappi draagt. Na Sappi slaan we linksaf en meren aan in de lange sluis van Bosscherveld. We zijn de eerste en moeten even wachten. Dat komt, zo legt de gids uit, door de lage waterstand in de Maas. “Ik heb zelfs nog nooit zo’n lage stand meegemaakt.” Als de deuren eindelijk omhoog gaan, waarschuwt de schipper voor ‘regenende sluisdeuren’. Misschien moeten de dames even binnen schuilen? Tot ons plezier springen vooral enkele mannen naar binnen om hun coupe te beschermen.
Draaien maar!
We varen de Zuid-Willemsvaart op, begin 19de eeuw gegraven op initiatief van koning Willem I. Met als doel de handel tussen het noorden en zuiden van het land te bevorderen en het verkeer op de Maas te ontlasten. Hier, aan de rand van de stad, wordt druk op het water gewoond. We genieten van het zicht op de oude schepen die tot woonboot zijn omgeturnd. Het kanaal wordt nu wat smaller en dan varen we Sluis 19 in, de 19de sluis van de Zuid-Willemsvaart. En nog bijzonderder: het is de grootste handbediende sluis van Nederland. Een man en een vrouw steken hun hand op naar de schipper en beginnen met een bijna tomeloze energie aan de wielen te draaien.
Historische binnenhaven
De deuren sluiten, we stijgen twee meter en verlaten de sluis via de ophaalbrug. Wat volgt is het smalste stuk van de Zuid-Willemsvaart en een tunnel die ooit deel uitmaakte van de Maastrichtse vestingwerken. Dan varen we de historische binnenhaven ’t Bassin in en zijn we terug in het Bourgondische Maastricht met zijn vele restaurants en terrassen. En daar zien we ook de sluiswachters weer, ze staan klaar om ons via Sluis 20 het Bassin uit te schutten. We zijn terug op de Maas en terug bij het eindpunt van de boottocht. We nemen afscheid van Maastricht met kaas- en garnalenkroketjes bij Cinema Lumière in ’t Bassin. We zijn hier tenslotte wel bijna in België!
Maastricht praktisch
De Historische Vaarroute duurt zo’n twee uur en vaart op verschillende dagen en tijden uit (stiphout.nl).
De beste reisgidsen
Time to momo Maastricht
Stap je hotel uit en loop regelrecht naar de leukste wijken van Maastricht en Luik. Met 4 verrassende routes door de verschillende wijken kun je de stad in je eigen tempo ontdekken én de lokale lifestyle beleven. Bij Time to Momo slaan we de dertien-in-een-dozijn-winkelstraten over en wandel je, terwijl je onderweg een bezienswaardigheid meepikt, naar de tofste winkels, vintage markten, creatieve hotspots en fijne parken waar de locals zelf graag komen. Inclusief alle belangrijke bezienswaardigheden, leuke top 10-lijstjes, meer dan 250 adressen om te eten, drinken en shoppen, handige uitneembare stadsplattegrond én gratis kaart-app.
De leukste hotels
Logeren in en bij Maastricht
Maastricht telt vele hotels, van goede kwaliteit. Leuke plekken langs of in de buurt deze vaarroute:
The Social Hub Maastricht ligt in het oude Maastricht in de voormalige Sphinx-fabriek en vlak bij het Bassin. Op 800 meter van het Vrijthof. Het biedt een fitnesscentrum, een tuin en gratis WiFi. Het hotel is genomineerd voor de Design (FRAME) Award voor het beste kleurgebruik. Leuke plek dus om een nachtje te verblijven.
Wat minder design dan de Social Hub, maar ademend van de historie van de stad is Hotel Monastère ook een echte aanrader. De kamers zijn smaakvol ingericht, voorzien van alle moderne gemakken, maar straalt ook de rust uit van het klooster.
Iets verder weg van het Bassin, voel je je in deze regio (vlakbij Kanne) als God in Frankrijk. Je logeert hier aan de zuidkant van Maastricht, in België, op loopafstand van de Maas en, vooral, op loopafstand van het Jekerdal. Je kunt hier dus een heerlijke wijnwandeling maken! En na afloop kun je in B&B La Villa Orchidées fijn wegdromen.
