Met haar kanalen, bruggen en ‘gondels’ wordt Aveiro wel het Venetië van Portugal genoemd. Nu het echte Venetië zo wordt overlopen, een extra reden om voor Portugal te kiezen? Dankzij de ‘zachte eieren’, zoutpiramides en gestreepte strandhuizen is Aveiro echter ook van zichzelf al leuk genoeg!
Een kop sterke koffie, een knapperig broodje met kaas en als toetje een schaaltje ovos moles. Daarmee beginnen wij de dag in Aveiro. We zijn niet de enigen in Pastelaria Rossio, aan het Canal Central. Locals lopen in en uit voor een snel ontbijt en aan de tafeltjes nemen toeristen juist heerlijk de tijd. Bijna niemand slaat de beroemde delicatesse van Aveiro over, al moet je wel een zoetekauw zijn om die te kunnen waarderen. Ovos moles, oftewel ‘zachte eieren’ bestaat uit gezoete eidooiers in een gekonfijt omhulsel. Of, iets minder zoet, een omhulsel van ouwel. Ze zijn geperst in de vorm van een vis, schelp of vaatje, als knipoog naar de maritieme historie van de stad.
Elke dag feest!
Portugezen zijn meesters in zoetigheid en overal in het land vind je banketbakkerijen met vitrines vol taartjes, koekjes, bonbons en zoete desserts. In het meeste gebak is eigeel verwerkt, een gebruik dat men doorgaans terugvoert tot de nonnen. Eeuwen terug werd wijn geklaard met eiwit en zocht men een manier om ook nog iets nuttigs te doen met het eigeel. Dat werd aan kloosters gegeven, waar de zusters het verwerkten in cake en gebak voor religieuze feesten. En aangezien bijna elke naamdag van een heilige aanleiding was voor een feest, zijn er in de loop der tijd veel varianten op zoete lekkernijen ontwikkeld. Namen als ‘nonnenbuik’ (barriga de freira) en ‘hemels amandelgebak’ (tozucinho do céu) verwijzen nog naar deze oorsprong. De ovos moles verwijzen vooral naar de sensatie die je beleeft op de tong en geeft deze goed weer: een zachte explosie van zoet en een beetje hartig.
Beetje vergezocht?
Na het ontbijt wandelen we langs het kanaal naar de historische visserswijk. Daar pakken we nog een staartje mee van de Mercado do Peixe, de markt waar vissers de vangst van de afgelopen nacht veilen. Op de smalle kades langs het water rijgen fris witte en kleurige vissershuisjes zich aaneen. In het water dobberen bont geschilderde bootjes. En als we om de hoek op de Cais de São Roque een kleurige boogbrug over het kanaal ontwaren, begrijpen we waar Aveiro haar bijnaam ‘Het Venetië van Portugal’ vandaan heeft. Een beetje dan, want het is ook wel wat vergezocht. Aveiro was ooit een welvarende zeehaven, vanwaar vissersboten de zeeën bevoeren, tot aan de kabeljauwbanken van Newfoundland. In 1575 wierp een storm een zandbank op, die de haven blokkeerde en Aveiro rampspoed bracht. De vissersboten en handelsschepen zochten een andere haven, waardoor de bedrijvigheid verdween in de stad.
Fijn zout en flamingo’s
De bevolking dunde ook nog uit door koortsepidemieën, vanwege het stilstaand water in de vroegere zeetoegang, lagune Ria de Aveiro. Sinds Aveiro in 1878 een nieuwe zeeverbinding kreeg, is het klimaat weer gezond, maakt de lagune deel uit van een natuurreservaat en draagt ze bij aan de economie. Via de boogbrug wandelen we de stad uit en Ria de Aveiro in. Meer bepaald: de zoutpannen van Ria de Aveiro. We kijken uit op een fraai lijnenspel van dammen en dijkjes, rechthoekige bassins en witte zoutbergjes op de hoeken. Een man leegt een mandje zout en groet ons vriendelijk. We kopen een zakje flor de sal van hem, het fijnste witte en intens smakende zout. Dat winnen de zoutboeren door voorzichtig een zoutvliesje van het water te scheppen. Als we dieper de lagune in wandelen, zien we zilverreigers, steltkluten en zelfs enkele flamingo’s rondwaden in de verlaten zoutpannen.
Met de zeewierboot
Naast vis en zout is ook zeewier al eeuwen een inkomstenbron voor de inwoners van Aveiro. Het zeewier (moliço) dient als mest. Hoewel kunstmest de vraag naar zeewier heeft verminderd, varen er nog altijd zeewierboten uit. Maar de meeste fungeren tegenwoordig als de ‘gondels’ waarmee toeristen een tochtje maken door de kanalen van Aveiro. De moliçeiros zien er prachtig uit. De elegant uitgevoerde boten met hun hoge boeg zijn in felle kleuren geschilderd en herbergen vaak een tekening op de voorsteven. Na het avondeten wagen ook wij ons aan een boottochtje. Het is zondag en we zijn niet de enigen die zich melden bij het Canal Central aan de Rua Joào de Mendonça. Naast ons snoept een groepje wachtenden uit een fraai versierd vaatje ovos moles, onderwijl druk pratend en gesticulerend.
Pure nostalgie
Het is een prachtige oktoberavond, het hoogseizoen is voorbij en de meeste toeristen komen uit de buurt. Als we na een kwartiertje wachten op een bankje plaats hebben genomen, wordt het al snel stil. We genieten van het kabbelen van het water rond de boot en het uitzicht op de feestelijk verlichte stad. We vragen de schipper waar de tekening op zijn boot op duidt, een tafereel van ossen die een gekleurd vissersbootje het strand op trekken. “Dat herinnert mij aan de visvangst met sleepnetten in mijn dorp Praia da Vagueira”, antwoordt hij trots. “Mijn grootvader deed dat nog op deze traditionele wijze, maar tegenwoordig slepen tractors de boten en de volgeladen netten uit zee. De tekening is voor mij pure nostalgie.”
Hallucinante strepen
Per auto verkennen we de omgeving van Aveiro. Langs Ria de Aveiro rijden we noordwaarts en starten de kustroute in het vissersdorp Torreira. Het valt ons op hoe onontdekt de kust van Portugal hier nog is. Torreira ligt ingeklemd tussen de lagune en de zee, heeft een mooi strand en een paar aardige hotels. Ook hier zien we felgekleurde vissersbootjes in de haven liggen. We vervolgen onze route door natuurgebied Dunas de São Jacinta en steken per veerboot Barra Nova over. Dit is de geul die Aveiro destijds terug met de zee verbond. Dan rijden we het hoogtepunt van deze dag binnen: Costa Nova, oftewel ‘Aveiro aan Zee’. Dit kleine vissersdorp op een smalle strook tussen zee en lagune oogt opvallend uitbundig. De houten huizen zijn beschilderd in helder gekleurde banen, afwisselend horizontaal en verticaal. Geen twee huizen naast elkaar hebben dezelfde kleur.
Te mooi
Het hout is afkomstig uit bossen die ooit zijn aangelegd om de stuifduinen te bedwingen. De huizen werden, aldus de overlevering, bont beschilderd zodat terugkerende vissers in dichte mist de weg naar huis konden vinden. Tegenwoordig is het toerisme in Costa Nova een belangrijker inkomstenbron dan de visserij. Maar ook hier rijst het aantal bezoekers niet de pan uit. We kijken wat rond in de straatjes en op het strand en kiezen een tafeltje uit op het terras van Dom Fernando. Dat bevindt zich in de felgekleurde Vila Santos. Bij de ober bestellen we een visschotel en een fles wijn en kijken tevreden om ons heen. Groepjes toeristen maken foto’s van elkaar en van de huizen in de straat, de sfeer is gemoedelijk. Een glas wijn verder besluiten we vandaag niet meer verder te rijden. Costa Nova is te mooi om snel aan voorbij te gaan.
Ook niet missen
Langs het Canal Central van Aveiro, maar ook elders in de stad, staan fraaie herenhuizen in art nouveau. Bij de Dienst voor Toerisme is een wandelroute met achtergrondinfo verkrijgbaar.
Meer over Aveiro’s maritieme historie vind je in het modern uitgevoerde Museo Maritimo e Regional de Ílhavo in Ílhavo.
Tijdens de Festa de São Gonçalinho (2e week januari) werpt men vanaf een kapel broden in de menigte, als dank voor de veilige terugkeer van de vissers.
Voor de Festa da Ria (1e helft juli) worden de moliçeiros van Aveiro volledig opgetuigd en nemen ze deel aan bootraces en de verkiezing van de mooiste boot. Met volksdansen en veel lekker eten en drinken.
Deze reisreportage werd eerder gepubliceerd in Het Laatste Nieuws (B).
De beste reisgidsen
Reishandboek Portugal
In onze reisgids over Portugal bereizen we het land van noord naar zuid en oost naar west. Veel aandacht voor mooie dorpen en stadjes, natuurgebieden, wandelroutes, bijzondere logeeradressen en restaurants. De beschrijvingen van bezienswaardigheden en praktische informatie worden afgewisseld met persoonlijke blogs en ontmoetingen met locals. Plus kaders over onder meer Portugese wijn, tradities, sterren kijken, lekkernijen, kurk en fado. En uiteraard een ruim hoofdstuk over Aveiro en omgeving.
Auteur: Tineke Zwijgers | Fotograaf: Dorien Koppenberg | Uitgever: Elmar, 4e druk 2023
De leukste hotels
Logeren in Aveiro
Hotel Moliceiro is een aan het Canal Central gelegen hotel met elegante, lichte kamers en goede faciliteiten. Vanuit het hotel kun je alle bezienswaardigheden van Aveiro te voet bereiken.
Aveiro Rossio biedt in het charmante visserskwartier van Aveiro keuze uit drie stijlvolle en kleurrijke locaties. Ze hebben elk hun eigen comfort en prijs: lodge, Bed & Breakfast en hostel. Fijne plekjes, heerlijk ontbijt.
Varandas da Ria is een centraal in Costa Nova gelegen klein hotel. Veel privacy en kamers deels met uitzicht op de lagune. Voor het ontbijt ga je naar het bijbehorend hotel in een achtergelegen straat.
